Mimo że edukacja szkolna w Polsce jest bezpłatna, to jednak rodzice muszą ponosić dodatkowe koszty związane z nauką swoich dzieci, od podstawowych, takich jak zakup książek, zeszytów, wszelkiego rodzaju przyborów do pisania, przez akcesoria sportowe, plastyczne, opłaty za wycieczki szkolne i bilety wstępu, aż po długofalowe wydatki związane z rozwojem indywidualnych predyspozycji, zainteresowań i pasji.

Prawie połowa (46%) badanych niezamożnych rodziców uważa, że potrzeby edukacyjne stanowią podstawową pozycję budżetu, w tej grupie aż 38% to respondenci z dwojgiem lub więcej dzieci. Rodzice, bez względu na swoją trudną sytuację, faktycznie każdego miesiąca ponoszą opłaty na rozwój i edukację jednego dziecka w wysokości średnio 419 zł. Co więcej, wskazują, że w budżecie rodziny wciąż brakuje ok 242 zł, aby uregulować wszystkie wydatki edukacyjne jednego dziecka. Średnie Stypendium św. Mikołaja, które przyznajemy, wynosi 200 zł miesięcznie i wypłacane jest uczniom przez cały rok szkolny.  

Niezamożnym rodzicom brakuje środków finansowych, aby zapewnić dzieciom naukę języka obcego, rozwijać indywidualne talenty dzieci i opłacić wyjazdy wakacyjne czy naukowe. Wciąż nie wszyscy mogą pozwolić sobie na zakup komputera, udział w kursach i korepetycjach, a większe niezaplanowane wcześniej wydatki, wynikające z chęci inwestowania w talenty dzieci, znajdują się poza zasięgiem większości niezamożnych rodzin.

Środki z rządowego programu 500+ są bardzo ważne dla niezamożnych rodziców - 60% rodziców korzystających z programu deklarowało, że otrzymywane co miesiąc świadczenie stanowi znaczącą część budżetu domowego. Choć w pierwszych latach programu 500+ środki finansowe przeznaczane przez rodziny był głównie na konsumpcje (żywność, ubiór), po kilku latach to edukacja i rozwój dzieci stały się priorytetowymi pozycjami. Niektóre wydatki wciąż  są trudne do pokrycia przez niezamożnych rodziców. Zakup laptopa, opłacenie kursu językowego czy rozwój indywidualnego talentu dziecka – te koszty badani najczęściej wskazywali jako trudne do realizacji. Choć program 500+ stanowi pomoc, nie rozwiązuje w pełni wszystkich problemów dzieci w Polsce. Obecna pandemia unaoczniła je w sposób szczególny. Niestety wiele dzieci z niezamożnych rodzin, które nie ma odpowiedniego sprzętu, nie ma również dostępu do nauki.

Zależność od miejsca zamieszkania
Z pewnością nadal zauważalne są poważne dysproporcje w zakresie szans na indywidualny rozwój, zależne od miejsca zamieszkania. Zakładanie, że marginalizacja i wykluczenie społeczne dzieci jest wyłącznie rezultatem nieudolności rodziców, jest błędem. Nierówności materialne powodują nierówności edukacyjne. 60% niezamożnych rodziców w większych miastach nie może pozwolić sobie na opłacenie zajęć dodatkowych swoich dzieci, a 47% niezamożnych rodziców nie może pozwolić sobie na zajęcia z języków obcych. Niezamożni rodzice z mniejszych miejscowości (do 20 tys. mieszkańców) wydają na zakup sprzętu sportowego, instrumentu do gry, czy materiałów plastycznych średnio tylko 321,90 zł, o 103,7 zł mniej niż rodzice z większych miast. W takiej sytuacji dzieci, które posiadają talenty wymagające większej inwestycji jak na przykład gra na instrumentach muzycznych, fotografia, czy sport  - choćby narciarstwo, nie są możliwe do zrealizowania.

Zdanie młodzieży na temat stypendiów

 Każde dziecko niemogące rozwijać talentu ze względów finansowych to po prostu stracony potencjał – Oliwia

 Uważam, że biedniejsze dzieci mają dużo trudniej i powinny istnieć programy dofinansowujące, pozwalające na rozwój umiejętności, talentów. – Weronika

 Dzięki Stypendium św. Mikołaja mogłam kupić materiały plastyczne, na które nigdy wcześniej nie mogłam sobie pozwolić. – Daria

 Stypendium św. Mikołaja miało dla mnie bardzo duże znaczenie, było wielką pomocą i otworzyło mi drzwi do nowych możliwości. Chciałabym bardzo podziękować za nie osobie, która postanowiła mi bezinteresownie pomóc. – Natalia

 Dzięki stypendium mogłam pozwolić sobie na zakup podręczników niezbędnych do przygotowania się do egzaminu maturalnego, a dobrze zdana matura pozwoli mi na dostanie się na wymarzoną medycynę. - Marysia

Szansa na rozwój dla dzieci z niezamożnych rodzin to nasza wspólna odpowiedzialność
Problem z realizacją potrzeb edukacyjnych dotyczy obecnie około 300 tys. osób, jest to więc minimum 60 tys. rodzin. Według najnowszych ustaleń European Anti Poverty Network  w ciągu 12 miesięcy przybyło 422 tys. Polaków i Polek żyjących poniżej minimum egzystencji (z 1,7 mln do 2,1 mln). 90 tys. z wymienionej grupy to skrajnie ubogie dzieci, a ich całościowa liczba wynosi obecnie 417 tys.

Umożliwianie dostępu do rozwoju zarówno talentów, jak i pasji dzieci i młodzieży z niezamożnych rodzin wciąż pozostaje wyzwaniem. Odpowiednim narzędziem do poprawy sytuacji dzieci i młodzieży mogą być programy stypendialne, jak np. program Stypendia św. Mikołaja i budowanie nieodpłatnej oferty kursów i zajęć dla uzdolnionych dzieci. Są to niezmiernie pilne zadania – konieczne, aby dobrze przygotować kolejne pokolenia do podejmowania efektywnych, twórczych i innowacyjnych działań na polu nauki, sztuki, sportu czy biznesu. Jest to też nasza wspólna odpowiedzialność, aby szczególnie tym zdolnym dzieciom z niezamożnych rodzin, które wyróżnia wyjątkowy potencjał umożliwić harmonijny rozwój.

Chcesz ufundować stypendium uzdolnionym dzieciom? Przekaż darowiznę: Fundacja Świętego Mikołaja, numer konta 64 2130 0004 2001 0299 9993 0001 z dopiskiem: darowizna na Stypendia Św. Mikołaja lub kliknij i przekaż darowiznę on-line